Ημερομηνία δημοσίευσης: 22/02/2012
next
Ο Ferdinand Schmutzer (1870-1928 ) υπήρξε ένας από τους πιο σημαντικούς Αυστριακούς φωτογράφους του μεσοπολέμου. Από τις αρχές του εικοστού αιώνα αποτέλεσε τον φωτογράφο της βιεννέζικης κοινωνίας. Απαθανάτισε, μεταξύ άλλων, τους Σίγκμουντ Φρόιντ, Άλμπερτ Αϊνστάιν και Ρίχαρντ Στράους. Ήταν μέλος της βιεννέζικης Secession από το 1901. Τα πορτρέτα του Φρόιντ γίνονται το 1926. Αποτελούν μια σειρά φωτογραφιών που είναι ενδεικτικές για τον τρόπο απεικόνισης του Schmutzer. Τα πορτρέτα αυτά έγιναν στη συνέχεια από τον καλλιτέχνη χαλκογραφίες, ενώ έχουν διασωθεί σχέδια με μολύβι και κιμωλία που έγιναν με βάση τις ίδιες φωτογραφίες.
Καμία από αυτές δεν τραβιέται στο γραφείο του Φρόιντ, στον χώρο που εργαζόταν, με φόντο αντικείμενα ή έργα. Δεν επαναλαμβάνει λήψεις και στάσεις που παρατηρούμε συχνά για τον ιδρυτή της ψυχανάλυσης, όπως, για παράδειγμα, πίσω από το γραφείο του ή τις συλλογές των αρχαίων του. Δεν είναι σαφές εάν πραγματοποιήθηκαν όλες την ίδια μέρα, εάν έγιναν στο σπίτι του ή στο εργαστήριο του καλλιτέχνη.
Ο Schmutzer ως φωτογράφος συνδεόταν με την αντίληψη του πορτρετίστα που απεικόνιζε με αυστηρότητα το μοντέλο του. Όμως δεν πρόκειται για την κλασική αυστηρότητα του πορτρέτου που επιδιώκει να εξαγάγει, για τον απεικονιζόμενο, τις ψευδείς ιδιότητες του αιώνιου, της εικόνας που τοποθετείται εκτός χρόνου που αναπαράγει μια στιγμή που αιχμαλωτίζει διά παντός τον χρόνο. Η αντίληψη του αυστηρού στον Schmutzer βρίσκεται αλλού. Το εικονιζόμενο πρόσωπο δεν τοποθετείται εκτός χρόνου, αλλά εντός του. Η προσωπικότητα είναι χρονική. Αυτό σημαίνει ότι με μεγάλη σοβαρότητα προέχει να απεικονιστεί μια αντίστοιχη διάσταση του προσώπου. Αυτό εντάσσεται στον χρόνο και στη φθορά που αυτός προκαλεί. Στις σειρές πορτρέτων του Φρόιντ, το άτομο αποτυπώνεται σαν το ον που κινείται προς τη φθορά και το τέλος. Αυτό δεν αποκρύπτεται. Υπάρχει ρεαλισμός στις φωτογραφίες του και υπαρξιακή αντιμετώπιση του θέματος. Οι φωτογραφίες του είναι διαδικασία μέσα στον χρόνο, εξού και οι πολλαπλές λήψεις του ίδιου προσώπου, από τις οποίες δεν υπάρχει μια που είναι πιο σημαντική από τις άλλες.
Το κλασικό πορτρέτο του Φρόιντ, γυρισμένου σε στάση ¾ να καπνίζει το πούρο του, πραγματοποιείται με τη λογική του chiaro scuro, τεχνική ιδιαίτερα οικεία για τον καλλιτέχνη εξαιτίας της σπουδής που για μεγάλο διάστημα πραγματοποίησε πάνω στο χαρακτικό έργο του Ρέμπραντ. Η δεξιά πλευρά του απεικονιζομένου να γυρίζει προς το σκοτάδι σε αντίθεση με τη λάμψη και τη φωτεινότητα του προσώπου. Το φόντο της εικόνας είναι ένα θολό κομμάτι κάποιου πίνακα και τίποτα περισσότερο. Με τον ίδιο τρόπο δημιουργείται και το επόμενο πορτρέτο. Η χρήση του chiaro scuro είναι κι εδώ προφανής. Σε αντίθεση με το προηγούμενο, μας ξαφνιάζει η απεικόνιση του Φρόιντ, γέροντα και σκυθρωπού. Το φόντο γίνεται συνειδητά θολό. Στο τρίτο στη σειρά, παρατηρούμε τον Φρόιντ να αποστασιοποιείται, να στρέφει το σώμα προς τα πίσω. Ελάχιστα παρουσιάζεται στη φωτογραφία το δεξί χέρι και στο φόντο σειρά από κάδρα που παραμένουν επίσης θολά.
Οι επόμενες απεικονίσεις, σε αντίθεση με τις προηγούμενες, δεν αποτελούν πορτρέτα, αλλά συνθέσεις, με χαρακτήρα πιο θεατρικό. Για παράδειγμα, ο Φρόιντ να διαβάζει εφημερίδα ή να κρατάει ένα σημειωματάριο. Σε αυτές, εντυπωσιάζει η προβολή του φόντου και του διάκοσμου που ξαφνικά αποκτά προτεραιότητα απέναντι στο ίδιο το θέμα. Το απεικονιζόμενο πρόσωπο γίνεται μόνο ένα μέρος του φόντου το οποίο τώρα είναι ηγεμονικό. Η προσοχή οδηγείται στο λευκό παραβάν που βρίσκεται πίσω από το πρόσωπο, το λευκό πρόχειρο τραπεζομάντιλο του τραπεζιού, τη θήκη των γυαλιών. Σε αυτές τις φωτογραφίες ο Schmutzer απεικονίζει κάτι το τυχαίο, κάτι που θα μπορούσε να γίνει ή να μη γίνει, ένα συμβάν που φωτογραφήθηκε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου